Voorwoord

Door de lessen en ervaringen die ik heb opgedaan in onze kennisgroep, realiseer ik me steeds meer dat onze rol als overheid bij citizen science heel verschillend kan zijn.

Proactief: data verzamelen met de hulp van inwoners

Soms ben je als overheidspartij op zoek naar extra databronnen boven op je eigen dataverzameling. Dan kan het interessant zijn om inwoners actief te vragen om ook te gaan meten. Daarmee krijg je een grotere variëteit en spreiding van databronnen en extra input voor je eigen analyses. In dat geval heb je als overheidsorganisatie veel regie.

Je kunt bijvoorbeeld bepalen met welke meetinstrumenten en meetmethodieken wordt gewerkt door deze beschikbaar te stellen aan inwoners. Een risico van een dergelijke aanpak is dat mensen geleidelijk hun interesse in het project kunnen verliezen door de vrijblijvendheid en beperkte intrinsieke motivatie. Je zult dan ook aandacht moeten geven aan een goede terugkoppeling en deelnemers moeten betrekken bij de analyses, zodat ze gemotiveerd blijven.

Aansluiten bij bestaande initiatieven

Sluit je als gemeente of provincie aan bij een bestaand citizen science initiatief, dan past een veel bescheidener rol. Je krijgt dan nog steeds extra input, maar je hebt geen directe invloed op wat, hoe en waarmee er gemeten wordt. Daar staat tegenover dat je je minder zorgen hoeft te maken over de motivatie van de deelnemers.

Een mogelijke manier om nog invloed uit te oefenen (als je dat überhaupt wil) is door voorwaarden te verbinden aan een eventuele subsidie of andere financieringsvorm. Maar dat zal (en moet mijns inziens) ook niet leiden tot daadwerkelijk regie op het project. De waarde zit juist in de intrinsieke betrokkenheid van de deelnemers bij hun eigen leefomgeving. Het is dan vooral de kunst om op een constructieve manier met elkaar in gesprek te blijven en samen na te denken over de uitkomsten van de analyse en de eventuele vervolgstappen.

Lessen en inspiratie uit de praktijk

Wat we de afgelopen periode van en met elkaar hebben geleerd, is dat de aanpak van een meetinitiatief van geval tot geval kan verschillen. En dat er zeker geen ‘enige juiste’ of ‘ideale’ benadering is. Ik denk dat het in alle gevallen belangrijk is dat je vooraf goed nadenkt over wat je samen met inwoners wil bereiken en hoe je omgaat met verwachtingen.

Laat je daarbij vooral inspireren door anderen. In dit magazine tref je een aantal concrete voorbeelden van hoe overheden op verschillende wijze invulling geven aan citizen science projecten. Lees bijvoorbeeld over de aanpak van de Luchtclub en Hollandse Luchten die allebei kijken naar luchtkwaliteit, maar daarbij ieder een eigen insteek kiezen. Ook kun je lezen wat de functie van een platform is en hoe je daar gebruik van kunt maken. Het artikel over Cubiss, laat zien hoe je met partners aan gelijke doelen werkt. En als je je nog breder wilt laten inspireren, bieden we je een overzicht van citizen science initiatieven in Nederland.

Praktische handvaten om aan de slag te gaan

Mijn suggestie is om vooral ook eens te kijken naar het 10-stappenplan, dat je praktische handvaten biedt voor het opzetten van een citizen science project. Ik hoop dat dit magazine je inspiratie biedt en helpt om zelf aan de gang te gaan met citizen science. Veel leesplezier en natuurlijk veel succes als je daadwerkelijk aan de slag gaat!