Tekst: Jolet Moolenaar

In Den Haag is sinds 2023 het burgermeetnetwerk Urban Sensing Lab actief. Het is gestart vanuit een samenwerking tussen de gemeente Den Haag, de provincie Zuid-Holland en GovTechNL, en is bedoeld voor inwoners om kennis en ervaringen rondom meetprojecten uit te wisselen. Urban Sensing Lab heeft de ambitie een onafhankelijk meetnetwerk te worden, waarbij innovatieve technologieën ingezet worden om de stad slimmer, gezonder en leefbaarder te maken.

Hidde Kamst heeft het Urban Sensing Lab vanuit de gemeente opgezet. "Bij de gemeente verzamelen wij als proef data in de buitenruimte om meer zicht te krijgen op hoe processen werken. Om op basis daarvan die processen te verbeteren. Bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid, afval of mobiliteit. Denk aan data om handhavers meer gericht naar een locatie toe te sturen. Of het afsluiten van bepaalde toegangswegen naar Scheveningen op drukke dagen op basis van real-time data.”

Zo kan er ook voor het thema ‘natuur en milieu’ data verzameld worden. Daarbij kunnen inwoners van grote betekenis zijn, vindt Hidde. "Bij natuurvraagstukken en de leefomgeving willen we mensen betrekken. Om ze een stem te geven. En om inwoners zelf technologie te laten gebruiken voor thema’s waar zij zich zorgen over maken of interesse in hebben. Dat is citizen sensing: inwoners die zelf met behulp van sensoren de leefomgeving meten. Zoals geluidsoverlast, hittestress, de luchtkwaliteit of vochtigheid. Het levert kennis op én het geeft ze een handelingsperspectief: ze kunnen er zelf actie op ondernemen. Deze mensen willen wij met het platform faciliteren.”

Hidde hoopt met het platform mensen met verschillende achtergronden samen te brengen. Dat gebeurt tijdens fysieke bijeenkomsten. Hij licht toe: "Dat kunnen mensen zijn die geluidsoverlast ervaren, maar ook mensen die interesse hebben in technologie om metingen te doen. Die werelden willen we bij elkaar brengen. Met als doel om meetprojecten te faciliteren en stimuleren.” Zo’n acht keer per jaar wordt er een bijeenkomst georganiseerd. Daarbij delen sprekers, die al lange tijd bezig zijn met onderzoek, hun kennis. Daarnaast is er een interactief gedeelte waarbij mensen aan hun eigen project kunnen werken.

De opkomst wisselt, laat Hidde weten. "Het werven van mensen is intensief, vooral in het begin. Dit komt deels omdat de meetprojecten geïnitieerd worden vanuit inwoners, wat meer tijd van mensen vraagt. Tegelijkertijd geeft het ze ook meer zeggenschap. Nu werven we voornamelijk via sociale media, bewonersorganisaties en via de eigen netwerken van de deelnemers. We willen graag méér gaan aanhaken op bestaande initiatieven, om nieuwe mensen met ons platform in aanraking te laten komen.”

Op dit moment lopen er vier initiatieven bij het Urban Sensing Lab. Hidde: "Praten alleen is niet genoeg. Daarom hadden we een sterke focus op het dóen afgelopen jaar. We hebben een subsidieregeling beschikbaar gemaakt, waarop vier meetprojecten zijn aangehaakt.” De voortgang van die projecten verschilt. "Een luchtmeetnetwerk met sensoren bij mensen thuis loopt heel goed. Dezelfde groep heeft nu ook een project om met mobiele sensoren wandelingen te doen door de stad, om het geluid, de lucht, straling en temperatuur te meten. Dat loopt ook goed. Andere projecten, zoals iemand met het mooie idee om luchtvochtigheidsmetingen te doen in woningen om problemen van schimmel zichtbaarder te maken, hebben nog een zetje nodig.”

Hidde heeft als ideaalbeeld dat het platform vraag en aanbod tussen inwoners en ambtenaren aan elkaar koppelt. "Voor overheden kan het data opleveren die je anders moeilijk kunt verzamelen, het brengt bewustwording én het is een manier om participatieprocessen vorm te geven. Als je als ambtenaar zo’n vraag hebt, zou ik willen dat je bij het platform terecht kunt en gekoppeld wordt aan een meetproject of dat er een meetproject kan ontstaan. Maar ook andersom: inwoners moeten bij ambtenaren kunnen aangeven wat zij kunnen doen, of welke metingen er meegenomen kunnen worden voor bijvoorbeeld de luchtkwaliteit, om daar beleid op te maken.”

Hidde heeft daarom als doel om het platform actiever op de kaart zetten bij collega’s binnen de gemeente. Een ander aandachtspunt is om meer de wijken in te trekken. "Dan willen we ook de vragen in die wijk centraal stellen,” vertelt hij. "Ook willen we meer meetinitiatieven aansluiten bij ons platform. Nu staan alleen de initiatieven die we zelf hebben georganiseerd erop. Daarnaast is het onze wens om de koppeling te leggen met de hele provincie.”