Tekst: Jolet Moolenaar

Samen Meten Utrecht is hét platform voor citizen science projecten in de regio Utrecht. Het is in 2022 opgestart door de provincie Utrecht en de Natuur en Milieufederatie Utrecht (NMU). Esther van Leeuwen, projectleider bij de provincie Utrecht is betrokken bij Samen Meten Utrecht. ,,We willen innovatiever met maatschappelijke vraagstukken omgaan. Bijvoorbeeld met citizen science.

Dit is een nieuwe samenwerkingsvorm tussen inwoners, kennisinstellingen, overheden en bedrijven, om zelf data te verzamelen en kennis, creatieve inzichten en oplossingsrichtingen op te doen voor een gezondere leefomgeving. Publieke organisatie kunnen hiermee sneller en met meer draagvlak nieuw beleid maken en gedragsverandering realiseren.

Het doel van het platform is om meetinitiatieven te bundelen, van elkaar te leren en elkaar te inspireren, vertelt Esther. "De data die je verzameld bij onderzoek op het ene onderwerp, kun je ook toepassen op een ander onderwerp. Zo breng je citizen science verder. Je hoeft niet zelf het wiel uit te vinden. Versnippering wordt tegengegaan en krachten gebundeld.” Een groot deel van de citizen science projecten in de regio Utrecht is vertegenwoordigd op het platform. Zowel de top down projecten van gemeenten en de provincie, als bottom up projecten vanuit inwoners.

Esther: "Inwoners komen met allerlei verschillende redenen bij het platform terecht. Bijvoorbeeld uit interesse om meetinstrumenten te maken, om als vrijwilliger zelf te gaan meten of wanneer er ergens zorgen over zijn. Samen Meten Utrecht helpt hen daarbij. Ook grote inwonersinitiatieven die al een meetnetwerk hebben, zijn welkom. Want wat ze bijvoorbeeld in Amersfoort doen, kan eveneens toegepast worden in Utrecht. Daar worden alle initiatieven wijzer en sterker van.”

Iedereen die aangesloten is op het platform krijgt maandelijks een nieuwsbrief. Ook worden er bijeenkomsten georganiseerd. Zowel overkoepelend als per project. De laatste overkoepelende bijeenkomst was in het najaar. "Bij het festival waren 150 mensen aanwezig. Er was aandacht voor alle meetinitiatieven, er waren verdiepende workshops en er was een inloopspreekuur bij een wetenschapper, inwoner of ambtenaar,” vertelt Esther. "Alle doelgroepen kwamen samen. Dan merk je dat krachten worden gebundeld. Iedereen gelooft in citizen science. Het inspireert enorm om mee te doen.”

Naast het bundelen en inspireren, wordt er aan community management gedaan om de projecten actief te houden. Waar de provincie de rol heeft van aanjager, voert NMU dit community management uit en stemt dit af op andere (onderzoeks)agenda's. Esther: "NMU zorgt dat er deelnemers geworven worden, dat er bijeenkomsten georganiseerd worden en dat het gesprek gevoerd wordt met de gemeenten of andere professionals. Zij hebben goede contacten met initiatieven waar veel inwoners bij betrokken zijn. Zij doen ook de communicatie. Ze onderhouden de website en brengen de nieuwsbrieven uit. Sommige projecten hebben ook een eigen nieuwsbrief en eigen activiteiten. Per project verschilt het hoeveel activiteiten dit zijn.”

Stephen van Aken, als beleidsadviseur betrokken bij Samen Meten Utrecht, heeft een duidelijk beeld waar het platform naartoe mag groeien. "We willen gemeenten helpen met vraagstukken vanuit een praktijkcentrum, waarbij de nadruk ligt op de praktijk. Bijvoorbeeld als zij de luchtkwaliteit in een wijk willen meten, inwoners willen betrekken bij de inrichting van een wijk of iets met verkeer willen doen. Een gemeente kan bij het praktijkcentrum terecht. Wij kijken dan: wat voor data hebben we al? Kunnen we dat uitbreiden? Is er al een project? En als er iets nieuws opgezet moet worden: is er budget voor? Ook kunnen wij helpen met het uitwerken van een plan, het aanbieden van sensoren en het organiseren van bijeenkomsten.”

Kennisinstellingen kunnen eveneens aankloppen bij Samen Meten Utrecht, benadrukt Stephen. "Bijvoorbeeld een universiteit of hogeschool die een onderzoeksvraag heeft over luchtkwaliteit in een gebied. Wij kijken dan: wat is daar al om dat te meten? Wat kunnen we met die data? Wij kunnen die data ook koppelen aan landelijke projecten, zoals onderzoeken van TNO en RIVM.”

De provincie is in gesprek met drie partijen om Samen Meten Utrecht voort te zetten. "Dat zijn NMU, GLOBE en Good City Sense,” laat Esther weten. "GLOBE richt zich vooral op citizen science in het onderwijs. Zij hebben lesprogramma’s ontwikkeld waarbij scholieren in hun eigen leefomgeving aan de slag gaan met sensoren. Op die manier worden ze betrokken bij maatschappelijke vraagstukken. Én het biedt informatie voor groter onderzoek. Bijvoorbeeld over luchtkwaliteit van RIVM.”

Good City Sense is de organisatie achter het meetinitiatief Pientere Tuinen. Esther: "Good City Sense weet goed hoe je data verzamelt en dit via een portaal terug kan koppelen aan de inwoners. Inwoners krijgen met de data die zij ophalen tuin- en sproeiadvies, en tips voor meer biodiversiteit in je tuin.” Ze is ervan overtuigd dat deze partijen gezamenlijk Samen Meten Utrecht verder kunnen brengen. "Het zijn allerlei maatschappelijke thema’s om mensen te activeren, bewuster te maken en hun betrokkenheid bij deze thema’s te vergroten. Zo kun je je leefomgeving veranderen. En maken we de regio sterker.”