Living labs

Living labs volop in ontwikkeling

De DKH GSL is betrokken bij het opzetten en doorontwikkelen van een aantal ‘living labs’. Dat zijn gebieden waarbij we ons richten op het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving. Daarbij besteden we zowel aandacht aan de hardware (ontwerp en inrichting van de omgeving), de software (de bewoners/gebruikers van het gebied en hun gedragingen en activiteiten), als de orgware (samenwerkings- en co-creatie processen). Naast concrete advisering, monitoren en evalueren we de ontwikkeling: wat is er van de oorspronkelijke ambities terecht gekomen? Hoe beleven en gebruiken bewoners en anderen het gebied? Daaruit leren we: wat werkt nu wel en wat niet?


Door verschillende strategieën in de praktijk te brengen, ontstaat er een goede ‘evidence base’ die we in toekomstige living labs kunnen doorontwikkelen of direct kunnen toepassen. Ontwerpprincipes voor gezond stedelijk leven zijn het resultaat. De inzichten (praktijkvoorbeelden, tools, ontwerpprincipes) brengen we onder andere samen in de online Reiswijzer Gezonde Gebiedsontwikkeling. Dit helpt publiek/private professionals bij het inrichten van een gezonde leefomgeving.


Hoewel ieder living lab erop gericht is om leerprocessen te versnellen, verschilt de insteek per living lab:

  • In Dordrecht zijn de DKH GSL en Mecanoo betrokken bij de transformatie van de Dordwijkzone naar een Stadspark XXL, vol mogelijkheden voor natuur, recreatie en cultuur.
  • In samenwerking met Utrecht Science Park is recentelijk een living lab opgericht met als doel inzicht te krijgen in de effecten van de herstructurering van de campus met betrekking tot de luchtkwaliteit en mobiliteitspatronen.
  • In 2019 werd in de Kolenkitbuurt in Amsterdam het energieneutrale woningbouwcomplex Rhapsody in West opgeleverd. Een bijzonder project door de ligging aan de A10, het duurzame karakter èn vanwege de grote aandacht voor gezond stedelijk leven. DKH GSL was samen met Urban Sync en TANGRAM Architekten nauw betrokken bij de concept- en ontwikkelfase. DKH GSL evalueerde het project vervolgens twee jaar na oplevering met Urban Sync, HU, RIVM, TANGRAM Architecten en studenten van de TU Delft.
  • In Leusden heeft DKH GSL samen met Heijmans, Universiteit Utrecht RIVM en Wecity een living lab opgezet rondom de nieuwbouwwijk Maanwijk. In deze wijk bestuderen we de wisselwerking tussen ontwerp en het ontstaan van sociale cohesie. Daarnaast stimuleren we de bewoners van deze wijk de lucht-, water en bodemkwaliteit te monitoren.